آیا تنبیه بدنی جایز است؟
برادر هیچ ولایتی نسبت به خواهر خود ندارد و زدن که یکی از مراتب امر به معروف و نهی از منکر است، نیز بر اساس نظر بیشتر فقها باید با اجازه حاکم شرعی باشد. بنابر این، ضرب و شتم خواهر جایز نیست و چنانچه موجب سرخی و کبودی و یا جراحتی شود، دیه دارد.
سوال: آیا برادر، میتواند روی خواهر خود دست بلند کند؟
البته برادر هیچ ولایتی نسبت به خواهر خود ندارد و زدن که یکی از مراتب امر به معروف و نهی از منکر است، نیز بر اساس نظر بیشتر فقها باید با اجازه حاکم شرعی باشد. بنابر این، ضرب و شتم خواهر جایز نیست و چنانچه موجب سرخی و کبودی و یا جراحتی شود، دیه دارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیت الله العظمی خامنهای(مد ظله العالی):
در هیچ صورتی جایز نیست.
آیة الله سیستانی(مد ظله العالی):
اگر او را زد به طورى که موجب تغییر رنگ شد دیه دارد، حتى اگر پدر باشد و به هر حال هیچکدام حق زدن ندارند.
آیة الله مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
جایز نیست و چنانچه موجب جراحت یا ضربهای شود دیه دارد.
آیة الله صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
جایز نیست و اگر موجب سرخی و یا کبودی شده باشد، باید دیه پرداخت کند، و مقتضای اخلاق اسلامی رعایت احترام بین مۆمنین مخصوصاً اعضای خانواده است.
آیة الله نوری همدانی(مد ظله العالی):
در صورتی که ظلم باشد جائز نیست و اگر موجب حد شرعی شود دیه دارد.
سوال: اگر شخصی به عنوان تنبیه، فرزند خردسال خود را بزند (مثلا پشت دستش بزند) به نحوی که تا چند دقیقه یا چند ساعت جای آن سرخ شود و بر طرف شود (یعنی سرخی ناپایدار)، آیا واجب است دیه دهد؟ اگر جای آن سرخی پایدار یا کبود شود چطور؟ آیا دیه لازم است و آن را به چه کسی باید داد؟ (مثلا اگر زننده پدر باشد، دیه را به چه کسی بدهد؟)
دفتر حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
ج1و2) در فرض سۆال دیه واجب است و دیه آن باید به ولیّ داده شود و اگر ضارب خود ولی است دیه را باید برای کودک نگه داری کند.
دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
1ـ دیه واجب می شود.
2ـ به خود فرزند باید داده شود و پدر می تواند اموالی که برای ایشان روزانه خرج می کند از دیه حساب کند.
دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در صورتی که سرخی یا کبودی پایدار حاصل شود، دیه را باید به خود آن فرزند بپردازند، یا مثلاً در حسابی که به نام او است بریزند.
سوال: حکم تنبیه بدنی زن به دلیل این که گوش به حرف نمی کند چیست؟
خانواده در اسلام بر اساس محبت و مودت بنا گذاشته شده است. ("و از نشانههاى او این که همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد در این نشانههایى است براى گروهى که تفکّر مىکنند". روم، 21) زن و شوهر باید به یکدیگر احترام گذاشته و در برابر یکدیگر صبر و تحمل داشته باشند. مرد نمی تواند در خانه زن را مجبور به کارهایی از قبیل پخت و پز، شستن لباس و .. کند، تا چه رسد به این که به دلیل گوش نکردن به دستوراتش او را تنبیه کند!
وجوب اطاعت زن از شوهر و به اصطلاح قرآنی (قنوت) زن، صرفاً در محدوده زناشویی است . اینها چیزهایی است که از راه تفاهم و صمیمیت و همکاری و همفکری و گذشت و ایثار باید به وسیله خود زن و شوهر حل شود و بنابراین، شوهر در این گونه امور، حتی حق مۆاخذه زن را هم ندارد، تا چه رسد به این که بخواهد قلدری کند و با ضرب و جرح، او را تسلیم اراده خود سازد.
مرد باید بداند که کلفت یا کنیز به خانه نیاورده، بلکه همسر، همکار، همفکر و یار و مددکار به خانه آورده است و از او باید فقط انتظار (قنوت) و (حفظ) داشته باشد.
بنابراین، تاکتیک های سه گانه ( اشاره به آیه قرآن که می فرماید:نخست آنان را پند دهید اگر مطیع نشدند از خوابگاه خودتان دور سازید و اگر باز فرمانبردار نشدند آنها را تنبیه نمائید) (نساء، 34) در محدوده خاص نشوز زن و ترک قنوت است و ربطی به مسائل و اموری که معمولاً در محیط خانواده، زنان به خاطر همکاری و همفکری و همدلی انجام می دهند ندارد.
در صورتى که سرکشى و پشتپازدن به وظائف و مسئولیتها توسط زن از حد بگذرد و هم چنان در راه قانون شکنى با لجاجت و سرسختى گام بردارد، نه اندرزها تاثیر کند، و نه جدا شدن در بستر و کم اعتنایى نفعى ببخشد و راهى جز "شدت عمل" باقى نماند، براى وادار کردن او به انجام تعهدها و مسئولیتهاى خود (مانند حفظ آبرو و ناموس و اموال مرد) چاره منحصر به- خشونت و شدت عمل گردد، در اینجا اجازه داده شده که از طریق"تاکتیک سوم" او را به انجام وظائف خویش وادار کنند.
تنبیه بدنی در اینجا-همان طور که در کتب فقهی آمده است- باید ملایم و خفیف باشد که نه موجب شکستگی و نه مجروح شدن گردد و نه باعث کبودی بدن. حتی در برخی از روایات در تفسیر "زدن" امام (علیه السلام) می فرماید: منظور زدن با چوب مسواک است. بله! هدف از تنبیه بدنی ادامه یافتن پیوند زناشویی و گرم نگهداشتن کانون خانواده است.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی(مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست انجام شده است)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منبع: سایت اسلام کوئیست